Radboud Centrum Sociale Wetenschappen

Postacademisch Onderwijs voor een Veerkrachtige Samenleving

RadboudCSW-docent: 'Blended kan écht een verrijking zijn'

Het RadboudCSW schaaft en slijpt doorlopend aan het best mogelijke blended onderwijs – een onmisbare steunpilaar voor het onderwijs van de toekomst. Maar hoe kom je nou tot zo’n ideale cocktail van online en offline leren? Onderwijskundige Lonneke Luycks, stuwmotor achter de digitale dadendrang bij het RadboudCSW, gaf docent Jeroen Bakker van de opleiding tot Psychotherapeut veel suggesties en handvatten. Bakker, eerst nog sceptisch, is om: ‘Blended kan echt een verrijking zijn.’

Door Hans Wanningen

We treffen elkaar in het recent opgeleverde Maria Montessori-gebouw, sinds najaar 2020 het nieuwe onderkomen van het RadboudCSW. De fris aangebrachte verf is nog goed te ruiken. Twee lokalen zijn ingericht als virtual classrooms. Logisch, vindt Luycks: ‘Fysieke aanwezigheid van alle studenten en docenten is niet langer de norm.’

Smaakmaker RITHA

De onderwijskundige begint met een korte schets van wat voorafging: ‘Bij het RadboudCSW ijveren we al ruim tien jaar voor meer ict in ons onderwijs. Simpelweg omdat dit de opleidelingen zóveel te bieden heeft. Aanvankelijk troffen we bij de docenten wel enige koudwatervrees aan. Gelukkig hebben we uitgebreide ervaring met blended leren kunnen opdoen toen de Radboud International Training on High Ability deel ging uitmaken van het RadboudCSW. Passend bij haar internationale karakter kozen we bij RITHA voor een verregaand blended onderwijsontwerp.’

Stroomversneller corona

Toen kwam corona, en ineens moest alles online. Luycks: ‘Nog vóór de eerste lockdown hadden we al een tutorial in onze digitale leeromgeving Brightspace klaar staan die de docenten wegwijs maakte in onderwijs op afstand. Ook hebben de opleidingsteams onze docenten hierin maximaal begeleid. Velen kregen, vaak voor het eerst, in het oog wat er online allemaal mogelijk is. Met collega’s heb ik toen, laagdrempelig in de vertrouwde setting van ons oude gebouw, de Thuisstudio opgezet, om docenten met online raad en daad terzijde te staan. Onder de docenten sloeg dat heel goed aan. In het actuele collegejaar hebben we doorgepakt: voor al onze docenten is er nu structureel digitale ondersteuning georganiseerd. We willen het positieve van de afgelopen periode behouden en dit integreren in ons onderwijs van nu en de toekomst. In de hoop zo het beste van twee werelden samen te brengen.’

Het beste blended onderwijs

Er is géén geheim recept voor blended onderwijs van de bovenste plank, benadrukt ze. De optimale mix van online-leeractiviteiten en face-to-face leren pakt bij elke opleiding en elke module weer anders uit. Luycks: ‘Leidend bij het ontwerp van je modules horen natuurlijk altijd de leerdoelen te zijn. Stap twee is nagaan wat daarvoor de meest geëigende combinatie van studiematerialen, werkvormen en leeractiviteiten is. Met in de geselecteerde blend toenemend aandacht voor asynchroon leren: op de plek die past, op het zelfverkozen moment, in het eigen tempo.’

Beter leren, méér leren

Bij de beste voorbeelden van blended onderwijs wordt er beter en meer geleerd dan bij de klassieke wijze van leren, zegt Luycks: ‘Leren is zoveel plezieriger als het onderwijs gevarieerd is en je meer zelf de regie mag voeren over jouw leerroute en leertempo. Ook met dank aan een goed gevulde leeromgeving, waarin je wanneer je maar wilt, bijvoorbeeld, colleges kunt terugzien. Een omgeving die je adequaat ondersteunt in de voorbereiding op synchrone leeractiviteiten. Zodat je dan vanaf de eerste minuut, in interactie met elkaar en de docent, tot verdieping kunt komen. Een boeiende en bruisende omgeving, waarin iedereen – de docenten evengoed – constant van en met elkaar leert. Een omgeving, ten slotte, die in alles activeert en beter past bij hoe de meeste opleidelingen leven, werken en een leven lang leren.’

Pluspunten voor docenten

Ook docenten plukken de vruchten: een gloednieuw, groot palet aan activerende werkvormen; de handen vrij voor experiment en innovatie; onderwijs vol afwisseling en uitwisseling; meer tijd voor gerichte begeleiding en coaching. Luycks: ‘We zetten samen stappen op onontgonnen terrein. Die reis is nog maar net begonnen. De uitnodiging is: durf en doe, samen met mij en andere collega’s. Ga nieuwsgierig mee op de zoektocht naar wat in jouw module het beste werkt.’

Docent Jeroen Bakker (PT) had eerst de nodige reserves wat betreft blended leren. Toch is hij blij dat hij openstond voor de vele suggesties en handvatten die Luycks aandroeg: zijn nieuw ontworpen blended cursus, kwam in de recente cursusevaluatie voortreffelijk uit de bus. Bakker: ‘Het leidde tot verrassende ontdekkingen. Bijvoorbeeld dat de creativiteit van cursisten bij hun online presentaties vaak juist méér geprikkeld wordt. Dat ik bij thuisopdrachten allerlei multimediale bronnen kan inzetten ter verrijking van mijn lessen. En dat Zoom uitstekend geschikt blijkt om subgroepjes te laten samenwerken tussen twee lesdagen.’

Spannend

Toch snapt Luycks goed dat er docenten zijn die niet meteen staan te juichen. Het is ook best spannend. Durf je het als docent aan om je vertrouwde manier van lesgeven tegen het licht te houden? Om het eens over een heel andere boeg te gooien? Vast maken sommigen zich ook zorgen dat ze zichzelf buitenspel zetten door alles maar in een leeromgeving op de ‘plank’ te zetten. Maar Luycks kan hen geruststellen: ‘Blended leren valt of staat met de kwaliteit van je docenten. De kracht van goed onderwijs zit ‘m nooit in fancy technologische snufjes. Het zijn altijd de mensen die het verschil maken.’

Overtuigd van de voordelen

Bakker heeft ze in ieder geval al overtuigd: ‘Wat begon als noodgedwongen online werken blijkt nu een flexibeler, speelsere manier om de lesstof aan te bieden. Ik ga mijn lessen meer blended vormgeven. Wel als middel, niet als een doel op zich. Uiteindelijk gaat het erom dat je de cursisten zo goed mogelijk begeleidt om zich de inhoud van de module eigen te maken.’

Droom

Zijn er nog dromen voor het onderwijs van de toekomst? Luycks: ‘In één zin: alle modules in onze opleidingen zijn een ijzersterke mix van online en fysiek onderwijs, toegesneden op synchroon én asynchroon leren; modules die de cursisten zo maximaal ondersteunen bij het ontwikkelen van hun competenties.’ Inmiddels zijn veel docenten enthousiast in de weer om hun aanbod blended vorm te geven. Luycks wil niets liever dan dat ook hun collega’s haar benaderen voor hulp en ondersteuning hierbij. ‘Ik sta te popelen. Samen kunnen we nu een grote slag slaan!’

Lonneke Luycks was ook nauw betrokken bij het opstellen van de nieuwe RadboudCSW-visie op het onderwijs van de toekomst. Zie: www.rcsw.nl/detoekomst en visie op leren.pdf